Rhoi Cymru’n Gyntaf

Yn y gyfrol arloesol hon mae Richard Wyn Jones yn olrhain datblygiad syniadaethol Plaid Cymru o’i geni ym misoedd gaeaf 1924–5 hyd at sefydlu Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn haf 1999. Trwy gyfrwng astudiaeth wreiddiol a heriol o gredoau gwleidyddol ei harweinwyr pwysicaf – Saunders Lewis, Gwynfor Evans a’r ddau Ddafydd, Dafydd Elis-Thomas a Dafydd Wigley – cawn ddilyn ymdaith y Blaid o gyrion y llwyfan gwleidyddol hyd at drothwy’r Gymru ddatganoledig. Rhoddir sylw arbennig i’r datblygiadau a welwyd ym mholisïau cyfansoddiadol ac economaidd y Blaid, yn ogystal ag yn ei safbwynt tuag at yr iaith Gymraeg. Seilir y gyfrol ar drafodaeth awdurdodol ar natur cenedlaetholdeb a syniadau cenedlaetholgar, trafodaeth sy’n ein galluogi i ddeall datblygiad syniadaethol Plaid Cymru oddi mewn i gyddestun hanesyddol a rhyngwladol ehangach. Dyma lyfr sy’n bwrw goleuni newydd, dadlennol a dadleuol ar Blaid Cymru.

‘Dyma gyfrol sy’n gyfuniad o ddadansoddi eglur ar syniadaeth cenedlaetholdeb yn gyffredinol a dehongli meistrolgar ar syniadaeth wleidyddol prif arweinwyr Plaid Cymru yn ystod yr ugeinfed ganrif. Mae’n gynhwysfawr, yn awdurdodol a chyffrous o bryfoclyd mewn mannau. Ni all y sawl a’i darlleno beidio ag ymateb yn fywiog iddi. Bydd yn arweiniad diogel i’r sawl sy’n anghyfarwydd â’r maes; bydd hefyd yn agoriad llygaid i sawl “hen law”.’

Dr Meredydd Evans (1919–2015)